Modular coordination

Iako su Zlokovićeva naučna istraživanja sistema proporcija u arhitekturi i modularne koordinacije ozvaničena objavljivanjem prvih istraživačkih radova tek nakon Drugog svetskog rata, Zloković se još od 1927. godine aktivno zalagao za uvođenje novih kompozicionih metoda i modularne koordinacije u savremenu arhitekturu. Za naučna promišljanja arhitekture kroz sistem mera i proporcija zauzimao se ne samo kroz akademski i pedagoški rad na fakultetu, već je to činio i u praksi, posebno u svom projektantskom radu, pronalazeći i usavršavajući metode za praktičnu primenu ovih principa. Pored toga ostao je i neumorni zagovornik ove teme kroz aktivna učešća na savetovanjima, kongresima i u Internacionalnoj modularnoj grupi, čiji je bio stalni član i predstavnik Jugoslavije. Skoro zaboravljenu i skrajnutu temu u arhitektonskim turbulencijama 20. veka, a koja je pak bila okosnica klasične arhitekture, Zloković oživljava u savremenoj arhitekturi, izdvajajući mnogobrojne prednosti mera, proporcija i modula u neograničenom području industrijske proizvodnje.

Većina savremenih arhitekata je zazirala od zalaženja u sisteme mera, a posebno proporcija, smatrajući ih i suviše obavezujućim, pa čak i ograničavajućim, nerado prihvatajući da u svojim projektima primene neke od mogućnosti dimenzionih ili modularnih sistema. Tek kada su na međunarodnom planu prihvaćeni određeni modeli (mera četiri engleska palca za meru osnovnog modula od 10 cm), a u široj projektantskoj praksi se pojavile potrebe za bržom i efikasnijom izgradnjom, pre svega kroz uvođenje prefabrikovanih elemenata, arhitekti češće posežu za prednostima modularnog projektovanja i izgradnje, i to najčešće u domenu stambene izgradnje gde su potrebe i mogućnosti bile i najveće. Projekat zasnovan na modularnim postavkama sazdan je na merama jasno definisanim preferencijalnim multiplima osnovnog modula koji proizilazi iz datosti funkcije i konstrukcije. Projektantska koncepcija po kojoj modul predstavlja jedinicu mere odavno je poznata u arhitekturi. Još se u Antici smatralo da je čovek mera svih stvari. 

Stoga, Zloković svojim prvim pisanim radom posle Drugog svetskog rata, objavljenim 1949. godine u Godišnjaku Tehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, rasvetljava uticaj proporcijskog sistema Blondelove kapije Sv. Deni u Parizu, kao nedovoljno izučenog problema proporcija u arhitekturi. Odmah potom, na Savetovanju arhitekata i urbanista Jugoslavije, organizovanom u Dubrovniku novembra 1950. godine, izlaže referat pod nazivom „Kritički osvrt na značaj proporcijskih dijagrama i modularnih mreža u projektovanju”, time se potpuno odvojivši od aktuelnih paradigmi i pitanja izražajnosti i idejnosti u socijalističkoj arhitekturi. Ostalo je zapaženo njegovo tematsko istraživanje o ulozi neprekidne podele ili „zlatnog preseka” u arhitektonskoj kompoziciji, objavljeno u tri dela u časopisu Pregled arhitekture, kao i opsežna studija o geometrijskoj analizi proporcijskog sklopa arhitektonskih redova po Vinjoli, u kojoj Zloković sažimanjem glavnih mera arhitektonskih redova u jednostavne geometrijske dijagrame, i uvođenjem neprekidne podele mera i njihovih odnosa, dolazi do prikrivene proporcijske zakonitosti kojom se odlikuje Vinjolin modularni sistem. Zloković se osim toga bavio i analizama primene antropomorfnih sistema mera i njihovog integrisanja u kompozicijske metode u elementima istorijske arhitekture Boke Kotorske, Korčule i Dubrovnika.

Svakako najznačajniji korpus Zlokovićevih istraživanja u domenu modularne koordinacije obuhvata njenu primenu u savremenoj arhitekturi. Polazeći od toga da je modularna koordinacija, naročito u klasičnoj arhitekturi, bila logičan osnov svakoj kompoziciji arhitektonskog i likovnog stvaralaštva, Zloković postavlja osnov za primenu modularne koordinacije u projektovanju, uz jasno naglašavanje estetske komponente u postavljenoj koncepciji. Uporište sistema modularne koordinacije počiva u promišljenom utvrđivanju projektantskog modula, to jest višestruke mere osnovnog modula. Na projektantskoj modularnoj mreži zasnivaju se bitni funkcionalni i konstruktivni aspekti projekta, a veličina projektnog modula je uslovljena namenom objekta i pretpostavljenim konstruktivnim sklopom. Zloković je smatrao da samo korenita promena izvođačke tehnike može omogućiti ubrzanje i pojeftinjenje procesa izgradnje. Projektovanjem školskog kompleksa u Prizrenu i turističkog naselja u Ulcinju, Zloković je i praktično potvrdio kako se na temelju prefabrikacije elemenata i njihove fleksibilne primene mogu realizovati različiti tipovi zgrada, u najraznovrsnijim kombinacijama i s relativno malim asortimanom prostih i složenih građevinskih elemenata.